Друга работа која ме интересира е тоа од каде доаѓа фазното поместување? Исто, какао што знам ако имаме извор и потрошувач, измеѓу ако има индуктивен елемент, струјата ќе биде фазно поместена кај потрошувачот во донос на изворот. Потрошувачот во случајов е отпорник без индуктивни или капацитетивни товари.
Па сам си го даде одговорот
. Фазната разлика fi се јавува поради постоењето на индуктивен елемент во колото (примарна и секундарна намотка
).
Дали оваа разлика се појавува поради причината што индуктивниот елемент(калемот) треба да се "наполни" односно засити, па да почне да спроведува?
Пааааа... да, така некако ќе му дојде
. Исто како што капацитивен елемент се полни, па му треба време за да порасне напонот на неговите краеви, така на индуктивниот елемент му треба време да порасне струјата низ него
. Ако на краевите на индуктивен елемент се донесе Хевисајдова напонска функција (до t=0, напонот е 0V, по t=0, напонот има определена константна вредност, на пример, 1V, што е оригиналната дефиниција за Хевисајдова функција, но може да има и некоја друга вредност, на пример 5V, тоа не е толку критично во конкретниов пример, најважно е дека напонот наеднаш, моментално, расте од 0V на 1V
), во првиот момент на промена, напонот на неговите краеви ќе ја следи промената на напонот на Хевисајдовата функција, а потоа благо ќе почне да опаѓа. За разлика од оваа моментална промена на напонот, струјата низ индуктивниот елемент нема веднаш да порасне, како што би се случило со совршен отпорник (порастот и падот на напонот и струјата одат пропорционално на краевите на отпроникот). Таа ќе почне благо да расте се додека не ја достигне нејзината максимална вредност. Ова се случува поради тоа што му е потребно време на индуктивниот елемент да се прилагоди на промената на напонско/струјната стостојба на неговите краеви. За разлика од оваа ситуација, капацитивен елемент (кондензатор) има сосема спротивна крива. Имено, доколку на кравеите на кондензатор донесеме Хевисајдова функција, во моментот t=0, моментална промена на вредноста ќе има струјата низ кондензаторот, а напонот на краевите на кондензаторот ќе има вредност 0V во тој првичен момент, а потоа благо ќе расте се додека не ја достигне максималната вредност. Исто како и кај калемот, на кондензаторот му треба време да се прилагоди на променетата состојба на неговите краеви.
Всушност, кондензаторот и калемот се „спротивни“ (комплементарни) елементи. Кај кондензаторот велиме дека „предничи струјата пред напонот“, а кај калемот велиме дека „предничи напонот пред струјата“. Ова ситуација кај кондензаторот може лесно да се забележи од следниот дијаграм.
Како што се гледа, во моментот t=0, струјата има максимална вредност, а напонот има вредност еднаква на 0V. Затоа велиме дека „струјата предничи пред напонот“.
Кај калемите (индуктивните елементи), оваа ситуација е обратна. Кај нив, „напонот предничи пред струјата“. Приближна варијанта на ваков график ќе добиеме ако едноставно ги замениме двете криви (I да стане V и V да стане I, само што во овој случај, V е напонот на краевите на калемот, а I е струјата низ калемот, не низ кондензаторот, и имаме калем во колото место кондензатор, а напонскиот генератор е сменет со струен генератор).
Затоа и често се врши фазна компензација кај мотори, трансформатори, калеми, итн., со помош на кондензатор. Поентата е да напонот и струјата да бидат колку што може повеќе во фаза (да не бидат дефазирани како на сликата) за да може искористеноста на моќноста да биде што е можно поголема. Бидејќи моќноста се пресметува како U x I, а нивните вредности се дефазирани за определен агол fi, следува дека и искористената моќност ќе биде помала отколку ако бидат напонот и струјата во фаза (потрошената моќност се пресметува како производ од напонот и струјата, но на нивните моментални вредности, нивните вредности во определен момент од времето, па ако се и двете во фаза, сосема логично е дека искористената енергија ќе биде поголема). Ова компензација кај индуктивните елементи може да се сретне во вид на паралелено поставен кондензатор (на пример) на кравите на мотор. Ако си расклопувал дискмени, сигурно си забележал дека повеќето дискмени имаат малечко кондензаторче врзано во паралела со краевите на моторот кој го движи дискот. Бидејќи дискмените се напојуваат од батерии, поентата е што е можно повеќе од енергијата која ја даваат батериите да се претвори во корисно искористена моќност, со што би се продолжил животот на батериите, што би значело помалку купени батерии
. Затоа е поставен тој кондензатор, за да врши фазна компензација, за да што поголем дел од моќноста се истроши како корисна моќност
.
